Thursday, January 14, 2010

εθνικισμός

ΜΥΘΟΙ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΜΕΝΟΙ ΣΕ ΙΣΤΟΡΙΑ
Τον Μάη του ’68 στο Παρίσι, το πασίγνωστο σύνθημα φαντασία στην εξουσία, εκτός από το να γοητεύει και να ερεθίζει την επαναστατική ορμή των φοιτητών και εργατών, επανατοποθετούσε στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής πραγματικότητας το κοινωνικό φαντασιακό, ως φορέα του προτάγματος για κοινωνικό μετασχηματισμό. Δύο αιώνες, περίπου, πριν από τα γεγονότα του γαλλικού Μάη, η ανάγκη για ριζικό μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής κοινωνίας, στόχευσε στο κοινωνικό φαντασιακό, προκειμένου να δημιουργήσει και να εδραιώσει ισχυρές συλλογικές ταυτότητες, ικανές να αποτελέσουν την ιδεολογική βάση για τη θέσμιση των νεωτερικών εθνικών-κρατών. Ο Hobsbawm, θα χαρακτηρίσει τον εθνικισμό ως «το κλασικό παράδειγμα μιας κουλτούρας ταυτότητας που στηρίζεται πάνω στο παρελθόν μέσω μύθων μεταμφιεσμένων σε ιστορία» (1) και που -θα προσθέσω- γεννά ένα νέο συλλογικό φαντασιακό στην υπηρεσία του εθνικού κράτους.
Μπορεί, η παραπάνω δήλωση να μοιάζει, και εν πολλοίς να είναι, αρκετά απλουστευτική και να αρνείται σκόπιμα πολλές πτυχές του εθνικισμού. Θα έλεγα επίσης, ότι ενδεχομένως να προδιαθέτει αρνητικά (εάν φυσικά τη λάβουμε υπόψη) οποιαδήποτε προσπάθεια μελέτης και κριτικής εκτίμησης του φαινομένου (2). Παρόλα αυτά θεωρώ ότι αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ερμηνεία, που μπορεί σε συνδυασμό με τη μελέτη των συνθηκών-αναγκών που γέννησαν τον εθνικισμό, να εξηγήσει την ευκολία με την οποία αυτός συνυπάρχει και επιβιώνει για περισσότερους από δύο αιώνες με όλες σχεδόν τις πολιτικές ιδεολογίες.

ΑΝΤΙ ΟΡΙΣΜΟΥ
Ίσως θα ήταν δόκιμο, προτού ασχοληθεί κανείς με τις συνθήκες μέσα από τις οποίες γεννήθηκε ο εθνικισμός, να προσπαθήσει να δώσει ένα ορισμό γι’ αυτόν. Θεωρώ όμως, ότι η προσπάθεια ορισμού ενός τόσο σύνθετου φαινομένου θα εξαντλούσε τα όρια της παρούσας εργασίας. Άλλωστε και η ίδια η βιβλιογραφία του εθνικισμού δείχνει να μην έχει εξαντλήσει το θέμα. Έχοντας στο μυαλό μας τη βασική αξίωση του έθνους, για πολιτική έκφραση μέσα από ένα κυρίαρχο κράτος, την οποία τη συναντάμε για πρώτη φορά στη νεωτερικότητα (3), θα αποφύγω οποιαδήποτε άλλη απόπειρα ορισμού του εθνικισμού, ελπίζοντας ότι στο σύνολό της η εργασία θα καταφέρει να σκιαγραφήσει, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το φαινόμενο αυτό.


ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΙΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ο εθνικισμός γεννιέται ως έκφραση συγκεκριμένων αναγκών της νεωτερικής εποχής και ειδικότερα της δυτικής Ευρώπης. Η Δύση μέσα από μια εντυπωσιακή διαδικασία εκκοσμίκευσης και ενόρασης θα προσπαθήσει η ίδια να δημιουργήσει το πολιτικό, ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα συνθέσει τον κοινωνικό της ιστό, έχοντας ως βασικό πρόταγμα την αυτοδιάθεση των λαών. Το αίτημα αυτό του διαφωτισμού, θα εκφρασθεί με τη Γαλλική Επανάσταση, η οποία θα αποτελέσει την αφετηρία του εθνικισμού ως πολιτική ιδεολογία. Από αυτό το σημείο ξεκινά η οργανωμένη προσπάθεια δημιουργίας, ισχυροποίησης και ιδεολογικής αποδοχής της εθνικής ταυτότητας (4).
Στην ουσία, η ιδέα του εθνικού κράτους και της συλλογικής ταύτισης με αυτό, απαντά στη φύση της νέας κοινωνικής πραγματικότητας. Η εκβιομηχάνιση και η καπιταλιστική οργάνωση της οικονομίας διέρρηξε τους παραδοσιακούς δεσμούς κοινωνικής συνοχής και ανέδειξε νέες ταξικές ανισότητες σε οικονομικό επίπεδο. Έτσι, υπήρξε παραπάνω από απαραίτητη η ύπαρξη μιας ισχυρής συλλογικής ταυτότητας που θα αφομοίωνε τις ανισότητες αυτές. Στο έθνος -ως πολιτική οντότητα- η αστική τάξη θα προβάλλει τις φιλοδοξίες της και θα δει σε αυτό, τον νέο πόλο συσπείρωσης των πρώην υπηκόων και νυν πολιτών του κράτους (5). Η ιδέα του πολίτη, που πέρα από φυλετικές ή πολιτισμικές προκαταλήψεις ενστερνίζεται οικειοθελώς το εθνικό ιδεώδες, αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό ενός φιλελεύθερου πολιτικού εθνικισμού. Όπως αναφέρει και ο Δεμερτζής (6), «ο εθνικισμός ήρθε στο προσκήνιο ως πολιτικός εθνικισμός».

ΕΘΝΙΚΟ «ΠΝΕΥΜΑ»
Εάν η Γαλλική Επανάσταση γέννησε τον πολιτικό εθνικισμό, τότε τον πολιτισμικό ή εθνοτικό εθνικισμό τον γέννησε η... Γαλλική Επανάσταση. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, ο πολιτισμικός εθνικισμός γεννήθηκε ως απάντηση στη Γαλλική Επανάσταση και στον επεκτατισμό της Ναπολεόντειας Αυτοκρατορίας. Με γεωγραφική αφετηρία τη Γερμανία αναπτύχθηκε, από το τέλος του 18ου αιώνα, μία εθνική συνείδηση που στηρίχθηκε στην ιδέα ενός έθνους προσδιορισμένο ιστορικά και όχι πολιτικά, το οποίο οικοδομείται στη βάση μια καθαρής φυλετικής ομοιογένειας και ενός μοναδικού ιστορικού παρελθόντος. Η αίσθηση της διακύβευσης της πολιτισμικής ενότητας της Γερμανίας από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά και από τις ήττες από τον Ναπολέοντα στις αρχές του 19ου αιώνα, γέννησαν το εθνικό πνεύμα (Herder 1744-1803) και ένδυσαν τη συλλογική ταυτότητα με την ιδέα του μοναδικού έθνους.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Διαπιστώσαμε ότι η ιδεολογία του εθνικισμού γεννήθηκε κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες και απάντησε σε ανάγκες της νεωτερικής κοινωνίας. Είναι όμως αυτές οι συνθήκες ικανές να πραγματώσουν και να εδραιώσουν ένα εθνικό κράτος; Θα έλεγα ότι πριν απ’ όλα, χρειάζεται ένα σύνολο από προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν τη μετουσίωση της εθνικιστικής ιδεολογίας σε πολιτική πράξη. «Οι διανοούμενοι μπορούν να ‘επινοήσουν’ εθνικές κοινότητες, μόνο αν υπάρχουν ήδη συγκεκριμένες αντικειμενικές προϋποθέσεις για το σχηματισμό ενός έθνους» (7). Δεν θα επεκταθώ στην ανάλυση αυτών των προϋποθέσεων, αλλά επιγραμματικά θα αναφέρω ότι στη Δύση μέσα από μια μακρά πορεία μετασχηματισμού, (Αναγέννηση, Μεταρρύθμιση, Διαφωτισμός) και προτού τη γέννηση των εθνικών κρατών, είχαν διαμορφωθεί οι οικονομικό-τεχνικές εξελίξεις (εμπόριο, τυπογραφία) καθώς και οι κρατικές δομές (γραφειοκρατικός μηχανισμός, υποχρεωτική στράτευση και κυρίως μία θεσμισμένη δημόσια εκπαίδευση με κορωνίδα το ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο) που λειτούργησαν ως ιστορικές προϋποθέσεις αλλά και ως μέσα επίτευξης και εδραίωσης του εθνικισμού. Ήταν με λίγα λόγια αυτές που δημιούργησαν το αντικείμενο της εθνικής συνείδησης.

ΤΟ ΠΡΟΤΕΡΗΜΑ ΤΗΣ ΑΣΑΦΕΙΑΣ

Ο εθνικισμός ως κίνημα εκφράστηκε (είτε απελευθερωτικά είτε αποσχιστικά) μέσα από τις μεγάλες πολιτικές επαναστάσεις του 1789-1848. Σε αυτό το διάστημα έχει καταφέρει να επιδείξει μία σχετικά συμπαγή ιδεολογία θέτοντας το εθνικό κράτος (8) ως την ύπατη μορφή κυριαρχίας στη βάση της λαϊκής βούλησης. Όμως, ο εθνικισμός δεν υπήρξε πάντα προοδευτικός. Από τη στιγμή της εδραίωσης των εθνικών κρατών, ξεκινά -όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο Heywood- ο σχιζοφρενικός πολιτικός του χαρακτήρας, και η σύνδεσή του με όλες σχεδόν (9) τις μεγάλες ιδεολογικές παραδόσεις (10). Οι διάφορες τυπολογίες του εθνικισμού, που αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται μέχρι τις μέρες μας (συντηρητικός, μετά-αποικιακός, επεκτατικός, αντιδυτικός, φονταμενταλιστικός κ.λπ.) μαρτυρούν αφενός την εξαιρετική του ικανότητα να εκδηλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα και αφετέρου αποκαλύπτουν τον υποκειμενικό του χαρακτήρα και το ρευστό ιδεολογικό του περιεχόμενο. Η εγγενής του αδυναμία να ορίσει ακριβώς την έννοια του έθνους (11), αλλά και να διαυγάσει «[...] τον τρόπο με τον οποίο ένα έθνος θα διεκδικήσει το κράτος του [...]» (12) τον καθιστούν ευάλωτο σε παρερμηνείες (13) και ταυτόχρονα ανθεκτικό και ευέλικτο. Χωρίς σαφή ιδεολογικά όρια και περιορισμούς, το νοηματικό περιεχόμενο του εθνικισμού προσαρμόζεται με ευκολία και συνυπάρχει τόσο με συντηρητικά αλλά και προοδευτικά πολιτικά σχήματα, όσο και με δημοκρατικά αλλά και αυταρχικά στοιχεία.

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΕΚΕΙΝΑ

Αντικειμενικός στόχος του εθνικισμού είναι η νομιμοποίηση της εξουσίας της διακυβέρνησης. Από τη στιγμή που το κράτος αποτελεί κοινό τόπο της πολιτικής οργάνωσης -από τη νεωτερικότητα μέχρι και σήμερα- γίνεται εύκολα κατανοητό ότι η εθνική συνείδηση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο όλων των σύγχρονων κοινωνιών. Το νεωτερικό κράτος ανέλαβε να οργανώσει, να συνενώσει και να χειραγωγήσει τις τοπικές κοινότητες της επικράτειάς του. Στο πλαίσιο αυτό, η έννοια του έθνους αντιπροσωπεύει τους φυσικούς δεσμούς μεταξύ των πολιτών του κράτους και αφομοιώνει όλες τις επιμέρους ταυτότητες προς όφελος της εθνικής συνείδησης. Το εθνικό κράτος αποκτά έναν ιερό χαρακτήρα, γίνεται το πολιτικό επέκεινα και μετατρέπεται σε μια πολιτική θρησκεία. Θα έλεγα, ότι έπειτα από τον εξοστρακισμό της θρησκείας (14) από το πολιτικό προσκήνιο, το έθνος γίνεται το άλλοθι της εξουσίας. Η υπερβατική ιδέα του εθνικού κράτους ενισχύει τους φυσικούς δεσμούς αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών του και κάνει ευκολότερο το έργο της διακυβέρνησης. Έτσι, το σύγχρονο εθνικό κράτος, ως κυρίαρχη μορφή πολιτικής οργάνωσης, θα συνυπάρξει με όλα τα πολιτικά συστήματα.

Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Ο εθνικισμός αφορά στην ταυτότητα. Τα επιχειρήματα του εθνικισμού απαντούν σε μια βασική ψυχολογική ανάγκη του ατόμου -αυτή της αίσθησης του ανήκειν- προκειμένου να δημιουργήσουν ένα ισχυρό συλλογικό φαντασιακό. Οι εθνικές ταυτότητες προσφέρουν στα άτομα την «(ψευδ)αίσθηση της συνέχειας και ικανοποίησης» (15) μέσα από ένα ένδοξο παρελθόν, μέσα από -συχνά κατασκευασμένους μύθους- που στοχεύουν στην ικανοποίηση του ατομικού ασυνείδητου. Το συλλογικό πεπρωμένο αφενός ενισχύει την πατριωτική αφοσίωση και αφετέρου δίνει συγκεκριμένο περιεχόμενο στην αφηρημένη έννοια του έθνους. Η συναισθηματική δύναμη της εθνικιστικής ιδεολογίας, η οποία ενισχύεται από προδιαθέσεις, και πρωτογενή συναισθήματα του ατομικού ασυνειδήτου, εξηγεί κι αυτή με τη σειρά της την επιτυχή ενσωμάτωση του εθνικισμού στις διάφορες πολιτικές ιδεολογίες.

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ
Τους τελευταίους δύο αιώνες ο εθνικισμός, σε όλες του τις εκφάνσεις, αποτέλεσε τον κυρίαρχο μηχανισμό δημιουργίας ισχυρών ταυτοτήτων στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Πέρα από τις επί μέρους εκφράσεις του, μπορούμε να διακρίνουμε τρία βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το φαινόμενο του εθνικισμού στο σύνολό του. Πρώτα απ’ όλα το έθνος οφείλει να διεκδικεί την πολιτική του έκφραση μέσα από το δικό του κράτος. Το εθνικό κράτος προτάσσει τις δικές του αξίες έναντι οποιουδήποτε άλλου συμφέροντος και τέλος το έθνος αποτελεί μία υπερβατική οντότητα με αναλλοίωτα στο χρόνο χαρακτηριστικά. Έχοντας μελετήσει το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε ο εθνικισμός, διαπιστώνουμε ότι τα παραπάνω χαρακτηριστικά απάντησαν σε συγκεκριμένες ανάγκες της νεωτερικής κοινωνίας και προσδιόρισαν ιδεολογικά το νεωτερικό αίτημα της αυτοθέσμισης των δυτικών κοινωνιών.
Αν θελήσουμε να εξηγήσουμε την εντυπωσιακή ικανότητα του εθνικισμού, να επιβιώνει και να συνυπάρχει με άλλες ιδεολογικές παραδόσεις, θα διαπιστώσουμε ότι ο εθνικισμός ξεπέρασε τα όρια της πολιτικής ιδεολογίας. Το βασικό του πρόταγμα, το εθνικό κράτος, αποτέλεσε μία φαντασιακή επινόηση με ισχυρό συναισθηματικό έρεισμα και εξελίχθηκε σε μία πολιτική θρησκεία. Οι φορείς του εθνικισμού (διανοούμενοι, εθνικά κινήματα και κόμματα) δεν αναλώθηκαν σε μια δογματική υπεράσπιση της ιδεολογίας τους, αλλά αφοσιώθηκαν στην κατασκευή της φαντασιακής υπόστασης του εθνικού κράτους και στη δημιουργία μιας ισχυρής συλλογικής ταυτότητας.
Σε αυτό το σημείο, θα τολμήσω να συμφωνήσω με τον Hobsbawm που -όπως έγραψα στην εισαγωγή της εργασίας- αναφερόμενος στον εθνικισμό, μίλησε για μια κουλτούρα ταυτότητας και για μύθους μεταμφιεσμένους σε ιστορία. Ο εθνικισμός πέρα από πολιτικό φαινόμενο, αποτέλεσε και αποτελεί ένα ισχυρό κοινωνικό φαινόμενο που δημιούργησε τον δικό του μύθο και«ανάγκασε» το σύνολο των πολιτικών ιδεολογιών, να «πατήσουν» επάνω σε αυτόν, προκειμένου να νομιμοποιήσουν τους δικούς τους μηχανισμούς εξουσίας.
Όπως, άλλωστε, έκανε και η ίδια η ιδεολογία του εθνικισμού.


(1) Eric Hobsbawm, Για την Ιστορία, Αθήνα 1998, σ. 324
(2) Έχει επιλεγεί σκόπιμα ο όρος φαινόμενο, θεωρώντας αντιπροσωπεύει τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του εθνικισμού ως ιδεολογία, πολιτική θεωρία, Λόγος, συναίσθημα κ.λπ.
(3) Νέλλη Ψαρρού, Εθνική Ταυτότητα στην Εποχή της Παγκοσμιοποίησης, Αθήνα 2005, σ. 153
(4) Άλκης Ρήγος, Πανεπιστήμιο Ιδεολογικός Ρόλος και Λόγος – Από το Μεσαίωνα στη Νεωτερικότητα, Αθήνα 2000, σ. 159
(5) Είναι πολύ σημαντικό σε αυτό το σημείο να τονίσουμε ότι η ύπαρξη του νεωτερικού κράτους στη δυτική Ευρώπη είναι πρότερη της εθνικιστικής ιδεολογίας και είναι αυτό που συμβάλλει στη δημιουργία και ανάδειξη του εθνικισμού. (Ψαρρού, ό.π., σ. 104)
(6) Νίκος Δεμερτζής, Ο Λόγος του Εθνικισμού – αμφίσημο σημασιολογικό πεδίο και σύγχρονες τάσεις, Αθήνα-Κομοτηνή 1996, σ. 228
(7) Ρήγος, ό.π., σ. 162
(8) Η δημιουργία των εθνικών κρατών άρχισε μαζικά τον 14ο αιώνα (Ψαρρού, ό.π., σ. 97)
(9) Εξαίρεση αποτελεί ο αναρχισμός μιας και είναι η ιδεολογία που αρνείται τη βασική παραδοχή του εθνικισμού: την έννοια του κράτους.
(10) Andrew Heywood, Πολιτικές Ιδεολογίες, Αθήνα 2007, σ. 292
(11) Κάθε ορισμός του έθνους στη βάση της φυλής, της θρησκείας, της ιστορικής συνέχειας, της κοινής γλώσσας και κουλτούρας μέσα σε μία συγκεκριμένη γεωγραφική επικράτεια, καταλήγει χωρίς περιεχόμενο, αφού στην πράξη είναι προφανές ότι δεν μπορούν να υπάρξουν αμιγώς καθαρά εθνικά κράτη.
(12) Ψαρρού, ό.π., σ. 101
(13) «[το έθνος] Παραδόθηκε στην πειρατεία πολλών διαφορετικών και απροσδόκητων χειρισμών» (Δεμερτζής, ό.π., σ. 216)
(14) Ο εθνικισμός δεν απαξιώνει τη θρησκεία. Η θρησκεία αποτέλεσε και αποτελεί βασικό παράγοντα ενδυνάμωσης της εθνικής ταυτότητας.
(15) Ψαρρού, ό.π., σ. 101



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

· Ν. Δεμερτζής, Ο Λόγος του Εθνικισμού – αμφίσημο σημασιολογικό πεδίο και σύγχρονες τάσεις, ΣΑΚΟΥΛΑΣ, Αθήνα-Κομοτηνή 1996

· Σπ. Μαρκέτος, Εισαγωγή στη Μελέτη των Πολιτικών Ιδεολογιών – Εγχειρίδιο Μελέτης – Ευρωπαϊκά Ιδεολογικά Ρεύματα κατά το β’ μισό του 20ου αιώνα κατά τη Μετα-σοβιετική Περίοδο – Δημιουργία και Εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,Τόμος Α’, ΕΑΠ, Πάτρα 2002

· ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ, Πανεπιστήμιο Ιδεολογικός Ρόλος και Λόγος – Από το Μεσαίωνα στη Νεωτερικότητα, ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα 2000

· Ν. Ψαρρού, Εθνική Ταυτότητα στην Εποχή της Παγκοσμιοποίησης, GUTENBERG, Αθήνα 2005

· A. Heywood, Πολιτικές Ιδεολογίες, μτφρ. Χ. Κουτρής, ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, Θεσσαλονίκη 2007

· Ε. Hobsbawm, Για την Ιστορία, μτφρ. Παρ. Μάταλας, ΘΕΜΕΛΙΟ, Αθήνα 1998

· Ε. Hobsbawm, H εποχή των Επαναστάσεων 1789-1848, μτφρ. Μαριέτα Οικονομοπούλου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2002

· W. Kymlicka, Η πολιτική Φιλοσοφία της Εποχής μας, μτφρ. Γρ. Μολυβάς, ΠΟΛΙΣ, Αθήνα 2005

Sunday, January 10, 2010

μια περίεργη (επικίνδυνη) δήλωση

«Κάποιοι επιδιώκουν τον φόβο και τον πανικό. Δηλώνουμε ότι δεν φοβόμαστε και δεν πανικοβαλλόμαστε. […] Δεν πρόκειται να μετατρέψουμε για χάρη αυτών των λίγων την Αθήνα σε στρατοκρατούμενη και αστυνομοκρατούμενη πόλη
Το διαβάζω και το ξαναδιαβάζω. Μπερδεύομαι… Η σκέψη μου αποδιοργανώνεται και χάνεται μέσα στις αντιφάσεις. «κάποιοι επιδιώκουν τον φόβο και τον πανικό…» ναι! Συμφωνώ, σίγουρα συμφωνώ! Δεν είναι μυστικό, ούτε χρειάζεται εξαιρετική νοημοσύνη για να καταλάβεις ότι ο φόβος είναι ο καλύτερος σύμμαχος αν θες να ελέγξεις, να εξουσιάσεις τους ανθρώπους. Να μην μπω σε παραδείγματα, γιατί το θέμα είναι αλλού. Ποιος κάνει αυτή τη δήλωση, ποιος λέει αυτές τις… σωστές κουβέντες; Η ίδια η εξουσία! Ο υπουργός-προστάτης των πολιτών!! Για δευτερόλεπτα ήμουν ενθουσιασμένος. Την «άκουσα»! Τρελό τριπάκι! Λες να ζω σε μια κοινωνία που η εξουσία ταυτίζεται με τη βούληση της κοινωνίας; Λες να ζω σε μια πολιτεία που τα θεσμικά της όργανα προασπίζονται σε τέτοιο βαθμό την ελευθερία των πολιτών, που δε διστάζουν να κεραυνοβολήσουν τους ίδιους τους φορείς της εξουσίας; Έστω και για λίγο ένιωσα πώς είναι να παίρνεις ναρκωτικά.
Η λογική μου όμως άρχισε να διαμαρτύρεται. Πολύ περίεργη δήλωση… όχι, όχι περίεργη… επικίνδυνη! Με τρομάζει όταν αυτοί, που διαχειρίζονται τον φόβο εις βάρος της ελευθερίας των πολιτών, χρησιμοποιούν το λεξιλόγιο και τα επιχειρήματα της «άλλης» πλευράς. Δεν είναι χαζός ο Χρυσοχοΐδης, δεν προσπαθεί να βγάλει τα μάτια του με τα ίδια τα χέρια του. Ξέρει ότι έχει απέναντί του μία διανοητικά νωθρή κοινωνία, που δεν μπαίνει στον κόπο να επεξεργαστεί την πραγματικότητα, δεν έχει διάθεση να σκεφτεί από μόνη της και προτιμά να επαναπαύεται στην εικονική πραγματικότητα της τηλεόρασης. Σε αυτό το πλαίσιο είναι τελικά πολύ εύκολο ο ίδιος ο διαχειριστής της βίας να παρουσιάζεται σαν το θύμα της. Έτσι, το αντικείμενο του φόβου γίνεται ακόμα πιο δυσδιάκριτο και άρα ο φόβος ακόμα πιο έντονος και άρα η συστολή της κοινωνίας ακόμα μεγαλύτερη και άρα το πεδίο της εξουσίας σχεδόν χωρίς όρια…

«Δεν πρόκειται να μετατρέψουμε για χάρη αυτών των λίγων την Αθήνα σε στρατοκρατούμενη και αστυνομοκρατούμενη πόλη»… Ο υπουργός-προστάτης συνεχίζει ακάθεκτος (άλλωστε ποιος θα τον εμποδίσει;). Δεν θα μετατρέψει, λέει, την Αθήνα σε αστυνομοκρατούμενη πόλη! Αρχίζω πάλι να νιώθω σαν πρεζάκι που έχει παραισθήσεις. Θυμάμαι χθες το βράδυ που βγήκα βόλτα στα Εξάρχεια και σκόνταφτα συνεχώς πάνω σε πάνοπλους μπάτσους, νυσταγμένους και βαριεστημένους, αλλά πάντα με το χέρι πάνω στην σκανδάλη. Και αναρωτιέμαι αν αυτό που είδα ήταν αληθινό ή αν τα ναρκωτικά (που δεν παίρνω) ήταν ληγμένα!
Η κοινή λογική θα αναρωτιόταν πως είναι δυνατόν, το ίδιο άτομο που γκετοποιεί και αστυνομοκρατεί μια κεντρική περιοχή της Αθήνας, δαιμονοποιώντας την επί μήνες και σπέρνοντας το αίσθημα φόβου (ναι είναι ο ίδιος φόβος που ανέφερα παραπάνω)να κάνει αυτή τη δήλωση. Κι όμως, είναι δυνατόν γιατί πολύ απλά η κοινή λογική έχει πάψει να είναι κοινή. Κι αυτό φαίνεται ότι κάποιοι το γνωρίζουν πολύ καλά. Κι έτσι, αφού συνηθίσαμε την παρουσία της αστυνομίας στα Εξάρχεια, αφού για τον περισσότερο κόσμο είναι πλέον κάτι το φυσιολογικό να βολτάρεις και να χαζεύεις μπάτσους και αυτόματα όπλα, όπως χαζεύεις τις βιτρίνες των καταστημάτων, έρχεται ο υπουργός-προστάτης να μιλήσει για λογαριασμό μας και να πει με σχεδόν επαναστατικό ύφος ότι «εμείς» (ποιοι είναι τελικά οι εμείς;) δεν θα υποκύψουμε στην επιβολή του φόβου (ποιος επιβάλει τελικά τον φόβο;) και δεν θα μετατρέψουμε την Αθήνα σε αστυνομοκρατούμενη πόλη (την αστυνομοκρατία στα Εξάρχεια πως θα την ονομάσουμε και τελικά ποιος την επέβαλε; «εμείς» που δώσαμε την εντολή ή εμείς που την ανεχθήκαμε;)!!
Και μια τελευταία απορία… πως ονομάζεται αυτός που κάτω από αυτές τις συνθήκες, τοποθετεί μια μικρή σχετικά βόμβα στον προαύλιο χώρο της βουλής, κάτω από τη μύτη εκατοντάδων αστυνομικών αλλά και καμερών ασφαλείας, φροντίζοντας να εκραγεί (ελεγχόμενα πάντα) τη στιγμή που ξεκινούν τα δελτία ειδήσεων στην τηλεόραση; Επαναστάτης, τρομοκράτης ή προβοκάτορας;
Ειλικρινά δεν ξέρω…

Friday, January 8, 2010

αυτές ειναι φιλανθρωπίες!!

Πενιχρά τα έσοδα για την ΑΡΩΓΗ από τις δυο συναυλίες - αφιέρωμα στον Στέλιο Καζαντζίδη

Η διοργανώτρια εταιρία ανακοίνωσε στα μέλη του Σωματείου ότι δεν υπήρξε κέρδος. Επρόκειτο για δυο μεγάλες συναυλίες-αφιέρωμα στον Στέλιο Καζαντζίδη που πραγματοποιήθηκαν με πρωτοβουλία της Μαρινέλλας, τον Σεπτέμβρη του 2009 στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο στην Αθήνα και στο Καυτατζόγλειο Στάδιο στη Θεσσαλονίκη.
Η συμμετοχή του κόσμου, πρωτοφανής: πάνω από 60.000 στην Αθήνα
και 30.000 στην Θεσσαλονίκη, σιγοτραγούδησαν τις μεγάλες επιτυχίες του Στέλιου Καζαντζίδη. Στη σκηνή, έξι κορυφαίοι ερμηνευτές ένωσαν αφιλοκερδώς τις φωνές τους, για έναν μόνο σκοπό: την ανέγερση Ξενώνα για ορφανά και απροστάτευτα παιδιά με ειδικές ανάγκες…

Παρά την μεγάλη συμμετοχή του κόσμου, πάντως, τα έσοδα από τις συναυλίες στα ταμεία της ΑΡΩΓΗΣ ήταν … μηδενικά, γεγονός που δεν μπορεί παρά να προκαλεί έντονα ερωτηματικά στα μέλη και τους φίλους του Σωματείου.

Βίκυ Έλλιοτ: «Δεν ήμασταν συνδιοργανωτές…»

Ιδιαίτερα στενοχωρημένη από το οικονομικό αποτέλεσμα των συναυλιών εμφανίζεται η πρόεδρος του Σωματείου ΑΡΩΓΗ Βίκυ Έλλιοτ, η οποία ήλπιζε ότι με τα λεφτά που θα μαζεύονταν από τις δυο συναυλίες, θα συμπληρωνόταν το ποσό για την ανέγερση του Ξενώνα. Όπως τόνισε στη ΔΥΤΙΚΗ ΟΧΘΗ, μετά το τέλος των συναυλιών, ο υπεύθυνος της διοργανώτριας εταιρίας Ανδρέας Καραχάλιος κάλεσε τα μέλη του Σωματείου, όπου τους ενημέρωσε ότι τα έσοδα των συναυλιών ανέρχονταν στα 1.100.000 ευρώ και τα έξοδα στα 1.050.000 ευρώ. Πενήντα χιλιάδες ήταν η αμοιβή του γραφείου του και για την ΑΡΩΓΗ έμενε… τίποτα! Τα μόνα χρήματα που πήρε το Σωματείο ήταν από τα εισιτήρια των 100 ευρώ που της είχαν διατεθεί και τα οποία ανήλθαν στο ποσό των 30 χιλιάδων ευρώ. Υπογραμμίζει δε, ότι το Σωματείο δεν μπορεί να ασκήσει έλεγχο, διότι δεν ήταν συνδιοργανωτής στις συναυλίες.

Ανδρέας Καραχάλιος: «Υπήρξε συμφωνία και για δεύτερη συναυλία…»

Μιλώντας στη ΔΥΤΙΚΗ ΟΧΘΗ, ο κ. Καραχάλιος υποστήριξε ότι οι συναυλίες δεν πήγαν καλά – στην Αθήνα, μάλιστα, διεκόπη λόγω της βροχής – καθώς το εισιτήριο ήταν πολύ χαμηλό (15 ευρώ) και η ανταπόκριση μικρότερη του αναμενόμενου. Ο κ. Καραχάλιος ισχυρίστηκε ότι υπήρξε συμφωνία με την ΑΡΩΓΗ να γίνουν δυο συναυλίες στην κάθε πόλη, γεγονός που θα ανέβαζε κατά πολύ τα έσοδα. Για να υπάρξει, όμως και δεύτερη συναυλία, έπρεπε να είχε γίνει προπώληση, λίγες ημέρες πριν, τουλάχιστον του 80% των εισιτηρίων της πρώτης και κάτι τέτοιο δεν υπήρξε ούτε στην Αθήνα, ούτε στη Θεσσαλονίκη. Ο υπεύθυνος της διοργανώτριας εταιρίας τόνισε ότι η ΑΡΩΓΗ πήρε κάποια εισιτήρια, από τα οποία εισέπραξε τα χρήματα ενώ πρόσθεσε ότι ο ίδιος δε χρησιμοποίησε το Σωματείο, προκειμένου να έχει φοροαπαλλαγές.



Ερωτήσεις που ζητούν απαντήσεις

Σε κάθε περίπτωση, τα ερωτηματικά που γεννούνται είναι πολλά.
Κατ΄ αρχήν, ο κόσμος κατέκλυσε κυριολεκτικά το Καλλιμάρμαρο και το Καυτατζόγλειο και όσο χαμηλό και αν ήταν το εισιτήριο, τα έσοδα εξακολουθούσαν να είναι πολλά. Η διακοπή στη συναυλία της Αθήνας έγινε λίγο πριν το τέλος, χωρίς αυτό να σημαίνει τίποτα για τα έσοδα, δεδομένου ότι τα εισιτήρια είχαν ήδη πωληθεί.
Τα μέλη της ΑΡΩΓΗΣ διαψεύδουν τον ισχυρισμό του Ανδρέα Καραχάλιου ότι υπήρξε συμφωνία για την πραγματοποίηση και δεύτερης συναυλίας σε κάθε πόλη, κάτι που, όπως τονίζουν, φαίνεται και από το γεγονός ότι δεν υπήρξε ανάλογη διαφήμιση. Ακόμα και έτσι πάντως, το γεγονός μιας δεύτερης συναυλίας παρέμενε εξαιρετικά αμφίβολο και είναι απορίας άξιον πως μια – έμπειρη στον χώρο – εταιρία, δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως ότι δεν θα υπήρχαν έσοδα. Δεν υπήρχε, αλήθεια, ένας υποτυπώδης προϋπολογισμός, με βάση τα πραγματικά έξοδα και τα υποθετικά έσοδα; Και αν υπήρξε προϋπολογισμός, δεν έπρεπε να ενημερωθεί η ΑΡΩΓΗ – για τους σκοπούς της οποίας γινόταν, άλλωστε, η συναυλία – ότι τα έσοδα θα ήταν μηδενικά;
Από την άλλη πλευρά, είναι εξίσου σημαντικό και το ερώτημα, πως παραχώρησε το Σωματείο την εκμετάλλευση των συναυλιών σε μια εταιρία, χωρίς κάποιο συμβόλαιο και χωρίς κατοχυρωμένο το μίνιμουμ των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτή την εκμετάλλευση. Πως έδωσε, τελικά και εκ του αποτελέσματος, το δικαίωμα σε μια εταιρία, να χρησιμοποιήσει το όνομα της ΑΡΩΓΗΣ, τα παιδιά και τους σκοπούς του Σωματείου, για ίδιον όφελος;

Παναγιώτης Γκίκας: «Χρησιμοποιήθηκε μια ευπαθής κοινωνική ομάδα»

«Η διαφήμιση έγινε στο όνομα της ΑΡΩΓΗΣ και πολύς κόσμος αγόρασε τα εισιτήρια, όχι μόνο για τη συναυλία αλλά και για το φιλανθρωπικό σκοπό της. Πολλοί ήταν εκείνοι που πήραν προσκλήσεις μόνο και μόνο για να ενισχύσουν το έργο της» τόνισε μιλώντας στη ΔΥΤΙΚΗ ΟΧΘΗ, ο πρόεδρος του Σωματείου ΜΕΛΗΜΑ για παιδιά με ειδικές ανάγκες και μέλος του Δ.Σ της ΑΡΩΓΗΣ Παναγιώτης Γκίκας. Ο ίδιος επεσήμανε ότι χρησιμοποιήθηκε ένα ολόκληρο Σωματείο και, εκ του αποτελέσματος, δίνεται η εντύπωση ότι κάποιοι κερδοσκοπούν στις πλάτες των παιδιών. «Αν πληρώνονταν οι καλλιτέχνες, θα έμπαινε δηλαδή μέσα η διοργανώτρια εταιρία;» διερωτήθηκε ο κ. Γκίκας και εξέφρασε την άποψη ότι θα πρέπει να μάθουν οι κορυφαίοι ερμηνευτές που συμμετείχαν, πως η δική τους αφιλοκερδής προσπάθεια, δεν έπιασε τόπο. Επισημαίνει δε, ότι αν επρόκειτο για μια συναυλία που θα γινόταν μόνο για να διασκεδάσει ο κόσμος, δεν θα υπήρχε πρόβλημα, «αλλά όταν χρησιμοποιούν τα παιδιά μας και δη μια ευπαθή κοινωνική ομάδα, το πράγμα αλλάζει…»


Ημερομηνία: 2009-12-09
Μένη Πιρπινιά