Τα επόμενα χρόνια θυμάμαι ότι όποτε βρισκόμουν στο αυτοκίνητο μαζί τους και έβλεπα φώτα και κόσμο μαζεμένο, φώναζα "κάτω η χούντα". Δεν καταλάβαινα. Ήταν ένα παιχνίδι για μένα. Παπαγάλιζα τα λόγια των μεγάλων, τα λόγια των γονιών μου. Αυτοί χαμογελούσαν με ανακούφιση. Χαιρόντουσαν που το παιδί τους δεν θα γνώριζε τη χούντα. Φρόντισαν όμως να μου μάθουν τι σημαίνει χούντα. Τι σημαίνει ελευθερία, τι σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι, ότι όλοι δικαιούμαστε ίδιο μερίδιο ευτυχίας σε αυτή τη χώρα, σε αυτό τον πλανήτη. Φρόντισαν επίσης να μου μάθουν τι έκαναν αυτά τα παιδιά κλεισμένα στο πολυτεχνείο, θέλησαν να μου εξηγήσουν τι σημαίνει να αγωνίζεσαι με αξιοπρέπεια για το δίκιο σου, για τα δικαιώματά σου και κυρίως για τους συνανθρώπους σου.Στο σχολείο η μοναδική "γιορτή" που με συγκινούσε και με έκανε να δακρύζω, ήταν αυτή του πολυτεχνείου. Η μοναδική στιγμή που ένιωθα υπερήφανος για κάποιους συνανθρώπους μου και την ιστορία τους. Ίσως έφταιγε το γεγονός ότι μεγάλωσα σε μια οικογένεια που μου πρόσφερε ελευθερία. Αυτό το δώρο το συνδύαζα πάντα με το "δώρο" εκείνων των παιδιών. Έτσι, όταν στο σχολείο είχαμε τη γιορτή του πολυτεχνείου, δεν καλαμπούριζα με τα υπόλοιπα παιδιά. Δεν κορόιδευα τον διευθυντή την ώρα που εκφωνούσε τον λόγο του. Δεν έκανα κοπάνα για καφέ. Περίμενα να τελειώσει η γιορτή για να μαζευτούμε και να πάμε πορεία στο πολυτεχνείο. Στο δρόμο φωνάζαμε συνθήματα για τον φασισμό. Καταλάβαινα λίγα, αλλά ένιωθα πολλά.
Όλοι νιώθαμε ότι αυτή ήταν η δική μας γιορτή. Όχι σαν όλες τις υπόλοιπες των "μεγάλων". Όχι σαν όλες αυτές με τους πεθαμένους ήρωες, τις ηρωικές εξόδους, την ελληνική λεβεντιά. Όχι δεν έμοιαζε με τίποτα απ΄όλα αυτά.Το πολυτεχνείο ήταν ζωντανό. Βρισκόταν στην Πατησίων, κι εγώ ανατρίχιαζα ολόκληρος όταν έμπαινα από την κεντρική πύλη για να αφήσω ένα λουλούδι δίπλα στην τσακισμένη, από τα τανκς, πόρτα. Καθόμουν αποσβολωμένος το βράδυ στην τηλεόραση για να δω αυτά τα παιδιά να φωνάζουν "ψωμί, παιδεία, ελευθερία" και κάτω ο φασισμός. Έτρεμα όταν άκουγα τη φωνή της κοπέλας να φωνάζει ότι είναι άοπλοι, ότι δεν μπορεί να τους σκοτώσουν τ' αδέρφια τους. Και κρατούσα την αναπνοή μου όταν έβλεπα το τανκ να τσαλαπατάει σίδερα και παιδιά...Τελειώνοντας το σχολείο δεσμεύθηκα με τον εαυτό μου, ότι κάθε χρόνο, αυτή τη μέρα, ό,τι κι αν κάνω, όπου κι αν είμαι, θα περνάω να πω ένα... γεια σε αυτά τα παιδιά. Το τήρησα για κάποια χρόνια... έπειτα το αμέλησα... ύστερα το φιλοσόφησα και είπα στον εαυτό μου: "Το πολυτεχνείο έχει χάσει πια το νόημά του" και σταμάτησα συνειδητά να πηγαίνω. Ήταν τότε που η γενιά των σαράντα, η γενιά του πολυτεχνείου ήρθε "στα πράγματα". Ησύχασα κάπως... Είπα δεν μπορεί... αυτοί οι άνθρωποι είναι τα παιδιά που ήταν κλεισμένα στο πολυτεχνείο. Τα παιδιά που έριξαν τη χούντα. Μπορεί να μεγάλωσαν αλλά δεν μπορεί να ξέχασαν τα ιδανικά τους.
Το πολυτεχνείο δεν το ξέχασα. Δεν με άφησε να το ξεχάσω η ίδια η γεννιά του πολυτεχνείου, που πλέον ήταν στα "πράγματα". Το χρησιμοποιούσαν παντού! Το διατυμπάνιζαν στη Βουλή, το χρησιμοποιούσαν σαν το απόλυτο επιχείρημα σε κάθε επίθεση που γινόταν εναντίων τους και σαν το απόλυτο άλλοθι για κάθε τι που αποφάσιζαν να κάνουν. Το πολυτεχνείο έγινε γι αυτούς η κάρτα ελευθέρας για την ασυδοσία. Ακόμα και γι αυτό το κορίτσι που φώναζε ότι ήταν άοπλοι, που φώναζε ότι δεν μπορεί να τους σκότωναν τα ίδια τους τα αδέρφια...Δεν το ξέχασα λοιπόν... απλά το παρανόησα... με τόσο "θόρυβο" τριγύρω του μεταλλάχτηκε... έγινε γραφικό... μακρινό... θάμπωσε...
Ακόμα κι έτσι όμως, ακόμα κι αν είχε θαμπώσει αυτή η γενιά, ακόμα κι αν την είχε διαφθείρει η εξουσία, σου έδινε την εντύπωση ότι εξακολουθεί να υπερασπίζεται τη δημοκρατία και την ελευθερία, ότι ακόμα αντιστέκεται στον αυταρχισμό και τον φασισμό... όπως είχαν κάνει και τότε...
Μέχρι πριν από λίγο καιρό νόμιζα ότι ζούσα σε μια χώρα, που μπορεί να ήταν κακομαθημένη, που μπορεί να ήταν φαύλη και διεφθαρμένη αλλά τουλάχιστον κινούταν στη σφαίρα της δημοκρατίας, έστω και στην περιφέρεια αυτής της σφαίρας.
Άλλωστε τα τελευταία τριάντα χρόνια την εξουσία μονοπώλησε ένα σοσιαλιστικό κόμμα. Το ίδιο κόμμα που το 1981 το είχαν ψηφίσει για πρώτη (και απ' ότι ξέρω τελευταία) φορά και οι γονείς μου. Αυτοί που μου έμαθαν για τη χούντα και την ελευθερία. Το έκαναν για να γλιτώσουμε επιτέλους από τη δεξιά! Για να γλιτώσουμε από το φόβο και τον αυταρχισμό! Για να κάνουμε την αλλαγή!
Σήμερα, οι ίδιοι άνθρωποι είναι στην εξουσία. Το ίδιο σοσιαλιστικό κόμμα. Ο γιος αυτού που ψήφισαν οι γονείς μου ήταν μέχρι χθες πρωθυπουργός. Το είχε η μοίρα, όπως φαίνεται πατέρας και γιος να φέρουν την αλλαγή.
Βέβαια ο γιος και το (σοσιαλιστικό) κόμμα του, φρόντισαν να μη διατυμπανίσουν αυτή την αλλαγή. Αυτή η αλλαγή έπρεπε να γίνει σιγά σιγά ώστε να περάσει απαρατήρητη. Να συναντήσει τη μικρότερη αντίσταση.
Η γενιά του πολυτεχνείου βρήκε καινούρια ιδανικά. Ιδανικά στα οποία δεν είναι απαραίτητη η αξιοπρέπεια.
Και πάνω απ΄όλα δεν είναι απαραίτητη η δημοκρατία.
Πρώτα έκλεψαν (φροντίζοντας ταυτόχρονα να μάθουν και μια ολόκληρη κοινωνία να κλέβει), ύστερα είπαν ψέματα. Κατηγόρησαν τους πολίτες και τους έκαναν συνένοχους στα δικά τους εγκλήματα. Το κορίτσι που φώναζε ότι είναι άοπλοι, που φώναζε ότι δεν μπορεί να τους σκότωναν τα ίδια τους τα αδέρφια, ακόμα κι αυτό άρχισε να εκβιάζει τους συνανθρώπους της προκειμένου να κρατηθεί στην εξουσία.
Άνθρωποι που (λένε ότι) ήταν στο πολυτεχνείο και αντιστέκονταν τότε στη βία της χούντας, ηγούνται πλέον των δυνάμεων καταστολής και δίνουν εντολές να τσακιστεί οποιαδήποτε προσπάθεια διαμαρτυρίας. Τα χημικά, οι χειροβομβίδες και τα γκλομπ είναι τα μοναδικά τους επιχειρήματα. Ο φόβος είναι ο κύριος σύμμαχός τους και φροντίζουν να τον σπέρνουν παντού. Όπως η χούντα, έτσι κι αυτοί έχουν γίνει εξπέρ στην προπαγάνδα.
Τις τελευταίες μέρες η αλλαγή ολοκληρώθηκε.Τώρα πλέον, φασίστες είναι τα παιδιά που μουτζώνουν επισήμους στις παρελάσεις, φασίστες είναι όσοι βγαίνουν στους δρόμους και διαμαρτύρονται και διεκδικούν την αξιοπρέπειά τους, φασίστες είναι οι αγανακτισμένοι που βρίζουν ένα παραλυμένο γεροντάκι, που κάνει τη γλάστρα για να γράφουν καλύτερα στην κάμερα ο Παπανδρέου και ο Σαμαράς, φασίστες είναι όσοι αρνούνται να πληρώσουν εκβιαστικά χαράτσια.
Για να ολοκληρώσουν αυτή την αλλαγή χρειάστηκε να συνεργαστούν. Χρειάστηκε να συνεργαστούν με τη δεξιά. Χρειάστηκε να συνεργαστούν και με φασίστες. Μόνο που στα μάτια τους δεν είναι πλέον φασίστες.
Δεν είναι φασίστες τα πρωτοπαλίκαρα της χρυσής αυγής, δεν είναι φασίστας ο γενικός γραμματέας του κόμματος που ίδρυσε εκείνος που έστειλε τα τανκς στο πολυτεχνείο (αλήθεια γιατί δεν μιλάει τώρα το κορίτσι που φώναζε ότι είναι άοπλοι, που φώναζε ότι δεν μπορεί να τους σκοτώσουν τ' αδέρφια τους;), αυτός που κυκλοφορούσε με τσεκούρι στους δρόμους της Αθήνας κυνηγώντας μετανάστες.
Στα μάτια τους δεν είναι φασισμός η ρητορική της μισαλοδοξίας και της φυλετικής ανωτερότητας.
Ίσως να έχουν αναπτύξει μια διεστραμένη λογική που τους κάνει να πιστεύουν ότι αφού η δική τους γενιά έδιωξε τη χούντα, έχει και το δικαίωμα να την ξαναφέρει.
Νιώθω ότι αυτοί οι άνθρωποι μας ξεγέλασαν όλους.
Ξεγέλασαν τους γονείς μου που ένιωθαν ανακούφιση που το παιδί τους δεν θα γνωρίσει τη χούντα, ξεγέλασαν τις προσδοκίες μιας ολόκληρης κοινωνίας όταν το 81 ψήφιζε την αλλαγή, ξεγέλασαν τους φίλους μου (όχι όλους) που πίστευαν ότι ο Γιώργος Παπανδρεου θα ήταν τουλάχιστον αξιοπρεπής και καινοτόμος, ξεγέλασαν την ίδια τους την ιστορία, ξεγέλασαν την αξιοπρέπειά τους!
Λέω φέτος, μετά από χρόνια, να ξαναπάω στο πολυτεχνείο... όχι για να τιμήσω, αλλά για να αναζητήσω τη χαμένη μας αξιοπρέπεια... για να ξαναθυμηθώ την υπόσχεση που είχα δώσει στον εαυτό μου... για να φωνάξω κάτω η χούντα...Αυτή τη φορά δεν θα παπαγαλίζω και δεν θα είναι παιχνίδι...
